Της Ιωάννας Φράγκου
Παιδίατρος
Από τα χρόνια ήδη του Ιπποκράτη η πρόληψη έναντι της θεραπείας είχε εξέχουσα θέση. Χρονικό ορόσημο ήταν το 1796 όταν ο Εdward Jenner παρασκεύασε το πρώτο εμβόλιο, εμβολιάζοντας ένα 8χρονο αγόρι με τον ιό της ευλογιάς. Μια νόσος η οποία κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα υπολογίζεται ότι προκάλεσε 300-500 εκατομμύρια θανάτους. Μετά από επιτυχημένα προγράμματα εμβολιασμού ο ΠΟΥ ανακοίνωσε την εξάλειψη της ευλογιάς το 1980.
Αυτό είναι ένα παράδειγμα προσφοράς της προληπτικής ιατρικής στην ανθρωπότητα. Γι’αυτό το σκοπό, έχουν θεσπιστεί τα Εθνικά Προγράμματα Εμβολιασμού,τα οποία συνιστούν τον εμβολιασμό σε συγκεκριμένες ηλικίες και για συγκεκριμένους πληθυσμούς ανάλογα με τα επιδημιολογικά δεδομένα κάθε χώρας.
Ξεκινώντας πολλές φορές από τη γέννηση, κάθε παιδί συμπληρώνοντας τα δύο του έτη με τα συνιστώμενα εμβόλια,λαμβάνει προστασία έναντι δεκατεσσάρων νοσημάτων. Τα συγκεκριμένα νοσήματα και οι δυσμενείς επιπτώσεις τους, που οι παλαιότερες γενιές έχουν δυστυχώς να θυμούνται, μπορούν να προληφθούν. Επίσης, σημαντικός παραμένει και ο εμβολιασμός των μεγαλύτερων παιδιών και των εφήβων, όχι μόνο με τις αναμνηστικές δόσεις των ήδη γενομένων εμβολίων, αλλά και με εμβόλια που προορίζονται γι’αυτή την ηλικία, όπως αυτό έναντι του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων, που προκαλεί καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και άλλους τύπους καρκίνου.
Δυστυχώς μια παράπλευρη απώλεια του εγκλεισμού λόγω της νόσου COVID-19 είναι και η παράλειψη τήρησης του βασικού εμβολιασμού στα παιδιά από τους γονείς. Ο κίνδυνος που ελλοχεύει από αυτό το φαινόμενο είναι εξάρσεις επικίνδυνων νοσημάτων με σαρωτικές συνέπειες τις οποίες ως τώρα είχαμε επιτύχει να βλέπουμε μόνο εικονογραφημένες στα ιατρικά συγγράματα!
Η επανεμφάνιση ιλαράς προ τετραετίας, φέρνει στη μνήμη μας εικόνες σοβαρών επιπλοκών της νόσου, όπως βαριές πνευμονίες(οι οποίες αποτελούν και τη συχνότερη αιτία θανάτου από τη νόσο), διάρροιες, ηπατίτιδες και εγκεφαλίτιδες. Οι τελευταίες καταλείπουν σοβαρά νευρολογικά ελλείμματα που ακολουθούν το παιδί δια βίου.
Άξιο αναφοράς θ’αποτελέσει και η επανεμφάνιση του κοκκύτη, όπου οι ιστορίες της γιαγιάς για έναν ατέρμονα και εξαντλητικό βήχα, παίρνουν σάρκα και οστά,οδηγώντας τα ανεμβολίαστα βρέφη και εξασθενημένα παιδιά σε θανατηφόρες δευτεροπαθείς πνευμονίες και εγκεφαλοπάθειες. Οι τελευταίες εμφανίζονται με σπασμούς, εστιακά νευρολογικά συμπτώματα και ενδεχομένως κώμα.
Ο τέτανος από την άλλη, που επίσης είναι πάλι στο προσκήνιο , προκαλείται από κοινά τραύματα που επιμολύνονται κυρίως με χώμα ή περιττώματα ζώων, ή ακόμη και από εγκαύματα, δερματοστιξία ή χειρουργικές επεμβάσεις. Παρότι μεγαλύτερη ανησυχία προκαλούν τα βαθιά και ρυπαρά τραύματα, είναι αλήθεια ότι οι κόκκοι του κλωστηριδίου του τετάνου είναι δυνατόν να εισέλθουν στον οργανισμό από οποιοδήποτε σημείο λύσης της συνέχειας του δέρματος. Η πρώτη σκέψη λοιπόν είναι: «Ποιο παιδί δεν έρχεται σε επαφή με χώμα ή να τύχει τραυματισμού από κάποιο αιχμηρό αντικείμενο, κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού του σε εξωτερικό χώρο;».
Η πιο πρόσφατη έξαρση νοσήματος που ήταν σε ύφεση αλλά αναβιώνει εν όψει της τρέχουσας πανδημίας, είναι αυτή της μηνιγγίτιδας, που το φετινό χειμώνα παρέλαυνε στη χώρα μας με θύματα κυρίως βρέφη, μικρά νήπια αλλά και εφήβους. Μια νόσος με σοβαρές επιπλοκές στο 25% των νοσούντων όπως μόνιμες αναπηρίες π.χ.κώφωση, επιληψία, διαταραχές συμπεριφοράς και άλλα νευρολογικά ελλείμματα. Η απελευθέρωση των τοξινών των παθογόνων, που προκαλούν τη μηνιγγίτιδα στην κυκλοφορία του αίματος, προκαλεί βλάβες στα αγγεία και στη μεταφορά του οξυγόνου σε ζωτικά όργανα. Αποτέλεσμα είναι να οδηγούνται οι ασθενείς μέχρι και στο θάνατο σε ένα ποσοστό 10%,παρότι μπορεί να υποβάλλονται σε θεραπεία.
Η μηνιγγίτιδα ως αιτία έχει ιούς και βακτήρια με συχνότερα το μηνιγγιτιδόκοκκο και τον πνευμονιόκοκκο, δύο βακτήρια που καλύπτονται ήδη στο Εθνικό μας Πρόγραμμα Εμβολιασμού από τη βρεφική ηλικία. Οι συχνότεροι ορότυποι του μηνιγγιτιδόκοκκου εμπεριέχονται στα διαθέσιμα εμβόλια που είναι ικανά να θωρακίσουν το κάθε παιδί, ώστε να μην παρατηρηθούν ξανά φαινόμενα προσβολής παιδιών από τη νόσο, όπως αυτά στη Λέσβο, την Κρήτη, την Ηγουμενίτσα και την Καρδίτσα.
Η φαρέτρα της ανοσοποίησης έχει οπλιστεί κατάλληλα ώστε πλέον οι νεότερες γενιές να μη φαντάζονται ούτε να βιώνουν, όπως στο παρελθόν, έναν κόσμο γεμάτο με αναπηρίες και πρόωρους θανάτους παιδιών, που θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί απλά με ένα εμβόλιο. Σε περίοδο υγειονομικής κρίση, σαν αυτή που ζούμε, η σωστή ενημέρωση και ευαισθητοποίηση όλων μας είναι επιτακτική και επιβεβλημένη.
Η παγκόσμια ιατρική κοινότητα και ολόκληρος ο πλανήτης δοκιμάζονται από μια πανδημία με πολλαπλές ήδη προεκτάσεις σε όλες τις εκφάνσεις του βίου των ανθρώπων. Στην προσπάθειά μας να προφυλαχθούμε από τη νόσο COVID-19,κινδυνεύουμε παραλείποντας το βασικό εμβολιασμό των παιδιών μας, να δημιουργήσουμε συνθήκες απώλειας των ήδη κεκτημένων εδαφών στον τομέα της πρόληψης άλλων σοβαρών νοσημάτων. Οφείλουμε ,επομένως, ν’ακολουθούμε με συνέπεια το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού για να διατηρούμε τα νοσήματα «μακριά» και να ερχόμαστε πιο «κοντά»…
