Ο Σερραίος μεγαλέμπορος Εμμανουήλ Παπάς είναι εκείνος που πρώτος υψώνει τη σημαία της επανάστασης στον Ελληνικό Βορρά.
Ο Εμμανουήλ Παπάς γεννήθηκε στη Ντοβίστα, που αργότερα πήρε το όνομά του, στα 1773 και σπούδασε στα Σέρρας, όπου εγκαταστάθηκε μετά το γάμο του, κάνοντας τον τραπεζίτη και τον έμπορο.
Ο Εμμανουήλ Παπάς ήταν μυημένος στη Φιλική Εταιρία από το 1818 και κινδύνεψε τον ίδιο χρόνο να δολοφονηθεί για αυτό και έφυγε στην Κωνσταντινούπολη.
Ενώ βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη πληροφορήθηκε την έναρξη της Επανάστασης. Αμέσως ο Εμμανουήλ Παπάς εγκατέλειψε τις επιχειρήσεις του και αφού προμηθεύτηκε αρκετά όπλα και πυρομαχικά, τα φορτώνει στο καράβι του Χατζηβισβίκη, από τον Αίνο της Θράκης και μαζί με μερικά παλικάρια του από τα Σέρρας ξεκινά στα τέλη Μαρτίου και πηγαίνει στο Άγιο Όρος.
Οι Μοναχοί του Αγίου Όρους οι οποίοι ήδη ήταν μυημένοι στο κίνημα τον υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό, οι δε Ηγούμενοι των Μοναστηριών τον ευλόγησαν και τον ανακήρυξαν Αρχηγό και προστάτη της Μακεδονίας.
Σε λίγο ο Εμμανουήλ Παπάς από τη Μονή Εσφιγμένου που είχε το αρχηγείο του μαζί με Σερραίους, Δραμινούς, Παγγαιοχωρίτες, Χαλκιδικιώτες και Μοναχούς του Αγίου Όρους κήρυξε την Επανάσταση στο Άγιο Όρος και συγχρόνως προετοίμασε και τα Σέρρας να επαναστατήσουν με τη συμμετοχή του Νικολάου Κοσομούλη και του Μητροπολίτου Σερρών Χρύσανθου.
Δυστυχώς όμως, τα δρακόντεια μέτρα που πήρε ο Μουστάμπεης, γιος του πρώην Βαλή Γιουσούφ Μπέη, προσωπικού εχθρού του Εμμανουήλ Παπά εμπόδισαν κάθε εκδήλωση, ενώ ένα σύνταγμα Τούρκων περικύκλωσε τα Σέρρας και γενίτσαροι και μποσιμποζούκοι έσφαζαν τον άμαχο πληθυσμό και συνελήφθησαν 150 επιφανείς Σερραίοι και ο Μητροπολίτης Χρύσανθος.
Δυστυχώς η Επανάσταση στη Χαλκιδική απέτυχε και ο Εμμανουήλ Παπάς κατόρθωσε να φύγει με το καράβι του Χατζηβισβίκη για την Ύδρα, αλλά καθώς ήταν εξαντλημένος και από την πολλή συγκίνηση πέθανε μέσα στο πλοίο κατά τη στιγμή που περιέπλεε τον Καφηρέα. Ο Εμμανουήλ Παπάς κηδεύτηκε στην Ύδρα με τιμές Στρατηγού.
Τα οστά του Εμμανουήλ Παπά πολλά χρόνια αργότερα μεταφέρθηκαν στα Σέρρας και είναι τοποθετημένα στη βάση του αγάλματός του, που είναι στην Πλατεία Ελευθερίας της πόλης.
Ο Εμμανουήλ Παπάς υπήρξε μια από τις σπουδαιότερες φυσιογνωμίες του απελευθερωτικού αγώνα για το μεγαλείο της πατριωτικής του ψυχής, την πολιτικότητά του, τη φρόνηση, τις υλικές του θυσίες και τη σωματική του ανδρεία.
Έκαμε το παν για τον συντονισμό της εξεγέρσεως των Μακεδόνων και διέθεσε όλη την περιουσία του για τον αγώνα, αλλά δυστυχώς δεν μπόρεσε να πετύχει τους σκοπούς του γιατί συνάντησε πολλές δυσκολίες ανυπέρβλητες και έμεινε μόνος, χωρίς καμιά βοήθεια και υποστήριξη, αποκλεισμένος στο Άγιο Όρος.
Το άγαλμά του βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της πόλης των Σερρών (Πλατεία Ελευθερίας), το οποίο ανεγέρθη κατά το έτος 1965 με την πρωτοβουλία του επιθεωρητή της Β΄ Εκπ. Περιφέρειας Σερρών Βασιλείου Παπαστεφάνου και τη φροντίδα και δραστηριότητα των δασκάλων της ίδιας Περιφέρειας και με έρανο που έγινε μεταξύ των κατοίκων του Νομού Σερρών και των σχολείων της Δ΄ Γενική Επιθεωρήσεως στοιχ. εκπαίδευσης.
(Το κείμενο και η φωτογραφία είναι από το αρχείο της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Σερρών από το βιβλίο του Νικόλαου Χρηστίδη με τίτλο «Αγάλματα και μνημεία Ν. Σερρών»)
