Τα Κερδύλλια είναι μια ιστορική και ηρωική κοινότητα κοντά στις εκβολές του ποταμού Στρυμόνα.
Το Ολοκαύτωμα
Σημείο αναφοράς της νεότερης ιστορίας της Αμφίπολης είναι το ολοκαύτωμα των Νέων Κερδυλλίων. Αφορά στη σφαγή των κατοίκων των δυο χωριών, των Άνω Κερδυλλίων και Κάτω Κερδυλλίων, την πρώτη ομαδική εκτέλεση Ελλήνων από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής.
Το πρωί της 17ης Οκτωβρίου του 1941, γερμανικά καμιόνια που μετέφεραν μέλη των Ες-Ες περικύκλωσαν τα χωριά και περνώντας από όλα τα σπίτια συγκέντρωσαν όλους τους άνδρες ηλικίας 15 με 70 ετών (περίπου 250 άτομα) τους οποίους εξετέλεσαν, χωρίς προηγουμένως να έχει δοθεί καμία αφορμή εκ μέρους των κατοίκων που να δικαιολογεί κάτι τέτοιο.
Έτσι οι Κερδυλιώτες ήταν αυτοί που με το αίμα τους πρώτοι «άνοιξαν» το κεφάλαιο των κατοχικών εκτελέσεων στην Ελλάδα. Μάλιστα πριν αποχωρήσουν από τα δύο χωριά, οι Γερμανοί τα πυρπόλησαν ολοκληρώνοντας έτσι το καταστροφικό τους έργο.
Οι χαροκαμένες μάνες και σύζυγοι ταλαιπωρήθηκαν για αρκετά χρόνια περιφερόμενες από χωριό σε χωριό, ώσπου η πολιτεία, το 1950, έκτισε για λογαριασμό τους από ένα μικρό σπιτάκι για την κάθε οικογένεια στους πρόποδες του Κερδυλίου όρους, εκεί που σήμερα βρίσκονται τα Νέα Κερδύλλια.
Σήμερα, ένα μνημείο «Σύμβολο Θυσίας» με υψωμένο ένα μεγάλο μαρμάρινο σταυρό θυμίζει σε όλους την ημέρα της 17ης Οκτωβρίου.
Ιστορικά στοιχεία
Η Βυζαντινή ονομασία του χωριού ήταν Κρούσοβαι (σε πληθυντικό γιατί ήταν δύο χωριά το άνω και κάτω). Και τα δύο αυτά χωριά ήταν χτισμένα ψηλά πάνω στο Κερδύλιον όρος, όπου εξακολουθούσαν να βρίσκονται στην περίοδο της τουρκοκρατίας, μέχρι και τον Οκτώβριο του 1941, οπότε πλήρωσαν τις φονικές διαθέσεις των κατακτητών.
Το Κερδύλιον ήταν χωριό των Αργιλίων, γνωστό από το Θουκιδίδη. Βρισκόταν προς Β. της Αργίλου, σε τοποθεσία ψηλή και πανοραμική, του βουνού Βερτίσκος (σημερινό Κερδύλιο) πλάι στο Στρυμώνα κι απέναντι ακριβώς απ’ την Αμφίπολη. Το ταυτίζουν με το κατασταμένο πια σήμερα από τους Γερμανούς (1941) χωριό Κάτω Κερδύλια (ύψ.607 μ.) που απέχει από την Αμφίπολη περίπου 2 χλμ.
Στο Κερδύλιο αποδίνεται ένα μικρό χάλκινο νόμισμα που φέρνει την επιγραφή ΚΕΡ και εικονίζει από τη μια όψη κεφάλι Δήμητρας, από την άλλη σπυρί κριθαριού. Αν η απονομή γίνεται σωστά, σημαίνει πως το Κερδύλιο ένα διάστημα, ίσως μετά το 421 π.Χ. αποσπάστηκε από την Άργιλο και έγινε αυτόνομο.
Η ονομασία Κερδύλιο είναι το πιθανότερο θρακική και ίσως σημαίνει χωριό ηρωικό, πολεμικό.
(Τα στοιχεία είναι από την επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου Αμφίπολης)
