Επίσημα καλοκαίρι από σήμερα, 21 Ιουνίου, ημέρα του θερινού ηλιοστασίου 2023. Το θερινό ηλιοστάσιο συμβαίνει όταν η γωνία του ημι-άξονα κάποιου πλανήτη, είτε του βόρειου ή του νοτίου ημισφαιρίου, είναι πιο κεκλιμένη προς το αστέρι στο οποίο περιστρέφεται (τροχιά του πλανήτη). Η μέγιστη κλίση του άξονα της Γης προς τον ήλιο είναι 23 ° 44 ‘. Αυτό συμβαίνει δύο φορές ετησίως, στους οποίους χρόνους ο Ήλιος φτάνει στην υψηλότερη θέση του στον ουρανό, όπως φαίνεται από το βορρά ή το νότιο πόλο.
Όπως διαβάζουμε σε ανάρτηση του κ. Στράτου Θεοδοσίου, «τα ηλιοστάσια και οι ισημερίες, ορίζουν αστρονομικά τη διάρκεια των εποχών του έτους και συμβαίνουν επειδή οι μέρες του έτους δεν έχουν ίση διάρκεια μεταξύ τους. Η αιτία είναι ότι η Γη περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο και ο άξονας περιστροφής της παρουσιάζει κλίση περίπου 23,5 μοιρών. Καλείται θερινό ηλιοστάσιο γιατί ο Ήλιος φαίνεται σαν να “στέκεται” για κάποιες ημέρες τη χρονική αυτή περίοδο, με την έννοια ότι αυτές τις ημέρες διατηρεί το ύψος (υ) σταθερό ‒ τη μία από τις δύο Οριζόντιες Συντεταγμένες του Σ (Α, υ). Το θερινό ηλιοστάσιο καλείται και θερινή τροπή του Ήλιου, καθώς το άστρο της μέρας τρέπεται από το ένα ημισφαίριο στο άλλο (από το βόρειο στο νότιο). Γι’ αυτό η λαϊκή του ονομασία είναι και “λιοτρόπι”, με τη μεγαλύτερη μέρα του έτους, που γιορτάζεται παράλληλα με τις φωτιές του Aϊ-Γιάννη του Πρόδρομου: “T’ Aϊ Γιαννιού του Λαμπαδάρη”, επειδή ανάβουν μεγάλες φωτιές (κατάλοιπο της αρχαίας λατρείας του θεού Ήλιου) που καίγονται σαν λαμπάδες… Εξ αυτού του γεγονότος ο Ιούνιος αναφέρεται και ως Λιοτρόπης, Λαμπαδάρης, αλλά και ως ως Aϊ-γιαννίτης».
Τι είναι το Ηλιοστάσιο
Ηλιοστάσιο ονομάζεται η χρονική στιγμή κατά την οποία ο άξονας της Γης εμφανίζεται στραμμένος όσο περισσότερο προς ή μακριά από τον Ήλιο, συμβαίνει κατά την ετήσια τροχιά της Γης γύρω από αυτόν. Αυτό ισοδυναμεί με τον Ήλιο να βρίσκεται στο βορειότερο ή νοτιότερο (ετήσιο) του ουρανού που βρίσκεται ποτέ το μεσημέρι, όπως εμφανίζεται σε εμάς πάνω στην επιφάνεια της Γης. Για περιοχές της Γης εκτός των Τροπικών (δηλαδή με γεωγραφικό πλάτος μεγαλύτερο από 23,5 μοίρες ή μικρότερο από -23,5 μοίρες), τα ηλιοστάσια είναι επίσης οι ημέρες κατά τις οποίες ο Ήλιος φτάνει το ψηλότερο (θερινό ηλιοστάσιο) ή το χαμηλότερο σημείο (χειμερινό ηλιοστάσιο) που έχει το μεσημέρι στη διάρκεια ενός χρόνου.
Η λέξη προέρχεται από το «ήλιος» και το «στέκομαι»/«στάση» επειδή κοντά στα ηλιοστάσια (λίγες ημέρες πριν ή μετά) ο Ήλιος φαίνεται να επιβραδύνει τη φαινομενική κίνησή του προς τα βόρεια ή προς τα νότια (κίνηση στην απόκλιση), μέχρι που την ημέρα του ηλιοστασίου αυτή η κίνηση μηδενίζεται και αντιστρέφεται. Εξίσου ορθό ετυμολογικώς είναι και το συνώνυμο «ηλιοτρόπιο». Με την ευρύτερη σημασία, ο όρος «ηλιοστάσιο» σημαίνει και την ημέρα που παρατηρείται αυτό το φαινόμενο, δύο φορές τον χρόνο, τον Ιούνιο και τον Δεκέμβριο. Τα ηλιοστάσια, όπως και οι ισημερίες, συνδέονται αναπόσπαστα με τις εποχές του έτους. Σε κάποιες χώρες ή γλώσσες θεωρείται ότι αρχίζουν ή διαχωρίζουν τις εποχές, ενώ σε άλλες θεωρούνται τα κέντρα τους. Τα ηλιοστάσια συμβαίνουν και για τους άλλους πλανήτες. Ορίζονται αντίστοιχα ως οι χρονικές στιγμές κατά τις οποίες ο άξονας περιστροφής του πλανήτη εμφανίζεται στραμμένος όσο περισσότερο προς ή μακριά από τον Ήλιο συμβαίνει κατά την ετήσια τροχιά του πλανήτη γύρω από αυτόν.
Πηγή: athensvoice.gr
